Beschrijving
De psychologie van de massa
Gustave Le Bon
Als je wilt begrijpen wat er met de massa tijdens de coronajaren, verkiezingen, demonstraties en opstanden gebeurt, dan moet je dit boek lezen. Recente en latere gebeurtenissen bewijzen dat hij het niet alleen begreep, maar als het ware voorspelde. Le Bon schreef al in 1895 op welke manier de massa zich gedraagt, eigenlijk als een wezen op zich die zowel misdadig als heldhaftig kan zijn. Machthebbers en leiders-in-spe lezen op welke manier ze de massa kunnen bespelen en het individu schrikt van de dingen waartoe hij binnen een massa in staat is.
Meer dan een eeuw geleden ontdekte de Franse arts, psycholoog en socioloog, Gustave Le Bon, dat mensen zich anders gedragen in een groep dan dat ze individueel doen.
Toen dit boek in 1895 gepubliceerd werd, werd het meteen in meerdere talen vertaald en in vele landen gelezen en geprezen.
Als je niet wist dat dit boek in 1895 is geschreven, zou je denken dat het verleden jaar was gepubliceerd.
Le Bon was de eerste wetenschapper die het fenomeen opmerkte dat mensen zich heel anders gedragen in een groep of massa dan wanneer ze alleen zijn – namelijk: compleet afhankelijk, niet langer in staat om zelfstandig na te denken en volkomen irrationeel.
“Het individu in de massa is als een zandkorrel te midden van andere zandkorrels, waar de wind naar believen mee speelt”, aldus Le Bon.
Gustave Le Bon gebruikt in dit boek voorbeelden zoals de opkomst en ondergang van Napoleon, de Franse Revolutie, andere Franse opstanden en moordpartijen, het Franse parlement, etc., maar die kunnen net zo goed vervangen worden door actuele voorbeelden zoals lockdowns, voetbalwedstrijden en -hooligans, demonstraties, discussies over politieke maatregelen, het parlement, etc.
De voorbeelden zijn inwisselbaar, maar de kennis is van alle tijden. Ware kennis is tijdloos.
Omwentelingen
Hij stelt in dit boek dat de dieperliggende oorzaak van alle grote omwentelingen in de wereld, of die nou sociaal, religieus, politiek of cultureel van aard zijn, de macht van de massa is.
De enige kracht die sterk genoeg is om beschavingen van de grond af op te bouwen of volledig af te breken, is de kracht van de massa, stelt hij. En haar macht wordt steeds groter, terwijl de macht van religies, koningen en de elite juist afbrokkelt en aan invloed verliest. Dit is kenmerkend voor een beschaving die aan het einde van haar levenscyclus is gekomen, aldus Le Bon. Had hij gelijk?
De auteur stelt dat een mens in de massa overgeleverd is aan de wil van de massa en dat maar weinigen de kracht hebben zich daartegen te verzetten. Hij introduceert als eerste de term ‘massa-hypnose’. Hij ontleedt haarscherp het vaak primitieve, impulsieve en wrede gedrag van de massa, wat ook ineens kan omslaan in devote toewijding.
Het visionaire vermogen van de Fransman was zo krachtig dat het soms bijna lijkt alsof hij profetische eigenschappen had. Zijn destijds controversiële kijk op het falen van het moderne onderwijs in die tijd en het gevaar van de opkomende media, bijvoorbeeld, bleek van een verontrustende precisie te zijn.
Veel van zijn soms sombere voorspellingen zijn uitgekomen, maar toch biedt Le Bon een optimistische, verfrissende kijk op de menselijke natuur. Uiteindelijk is dit een leerzaam en hoopvol boek, vol ‘aha’-momenten en soms kippenvel voor de aandachtige lezer.
Antwoorden
Het boek geeft antwoorden op vragen als
– hoe de massa wordt gemanipuleerd,
– waardoor de massa zich laat leiden en
– hoe het mogelijk is dat het individu in de massa zijn vermogen tot helder denken verliest.
Over de auteur
Gustave Le Bon werd in 1841 geboren in Nogent-le-Rotrou, een Frans stadje onder Parijs. Hij stierf in 1931 op 90-jarige leeftijd. Gedurende zijn hele professionele leven was hij verbonden aan de universiteit van Parijs.
Le Bon was een getalenteerde wetenschapper met interesse voor antropologie, psychologie, sociologie, geneeskunde en natuurkunde. Hij leerde zichzelf Engels en Duits door alles van Shakespeare in die talen te lezen. In 1866 studeerde hij af als arts aan de universiteit van Parijs, maar in plaats van een praktijk te openen besloot hij schrijver te worden.
Hij was wars van politieke correctheid en aarzelde niet om zijn vaak nietsontziende, scherpe visie op de samenleving te geven.
Ook was hij tegen het moderne schoolsysteem uit die tijd en pleitte hij voor een meer praktisch, ervaringsgericht onderwijs.
“Jongeren verspillen hun mooiste jaren in de schoolbanken”, schrijft hij. “Sommigen komen er nooit meer overheen.”
Le Bon brak als schrijver door na dit boek, De psychologie van de massa, dat nog steeds gezien wordt als een van de belangrijkste werken over massapsychologie. Het feit dat dit werk actueler is dan ooit, bewijst dat Le Bon een tijdloze intelligentie had die makkelijk meerdere eeuwen overbrugt.
Hoofdstukken
Deel 1. De ziel van de massa
1. Algemene kenmerken van de massa
2. Gevoelens en moraal van de massa
3. Ideeën, manieren van denken en de verbeelding van de massa
4. De overtuigingen van de massa nemen altijd religieuze vormen aan
Deel 2. De meningen en overtuigingen van de massa
5. Voorbereidende factoren die de overtuigingen en meningen van de massa beïnvloeden
6. Factoren die een direct effect hebben op de mening van de massa
7. De leiders van de massa en hun overtuigingsmiddelen
8. De grenzen van de veranderlijkheid van de overtuigingen van de massa
Deel 3. De verschillende vormen van de massa
9. De ordening van de massa
10. De zogeheten criminele massa
11. De juryleden van het Hof van Assisen
12. Hoe de massa stemt
13. De parlementaire vergaderingen
Specificaties
De psychologie van de massa
Auteur Gustave Le Bon
ISBN 9789492665614
Pagina’s 240
Prijs 24,50
